Groen Flex en Eurocontract Zeeland, een mistige bende

Poolse uitzendkracht vecht terug

Op 12 december 2008 tekende Michal een contract met het uitzendbureau Groen Flex in de Poolse stad Opole. Via Groen Flex zou hij in Nederland door Eurocontract Zeeland te werk worden gesteld. Het contract gold een periode van 78 weken en Michal zou in de groentekassen komen te werken, zo werd hem verteld. Het zowel in Polen als Nederland getekende contract garandeerde een ziektekostenverzekering vanaf 15 december 2008. Die ‘garantie’ is het twistpunt geworden tussen Michal en zijn vakbond enerzijds en Groen Flex anderzijds.

Zijn eerste werkdag, 15 december vorig jaar, begon hij bij de Koninklijke Schelde in Vlissingen, een scheepswerf! Hoewel hij dit soort werk nooit eerder had gedaan, geen enkele (veiligheids)training had gekregen, Nederlands noch Engels sprak en dus geen enkel waarschuwingsbord kon lezen, begon hij aan zijn werk. Net als veel anderen voor en na hem naar Nederland gekomen om geld te verdienen. In Polen is het ten eerste veel moeilijker werk te vinden en ten tweede zijn de lonen daar nog veel lager. Uit vrees om, net aangekomen in Nederland, werk te verliezen door bij werkgever (Groen Flex) en opdrachtgever (scheepswerf) te klagen, veronachtzamen veel arbeiders blijkbaar hun eigen veiligheid.

Niet verzekerd

Deze onveilige situatie herhaalde zich enkele dagen later in Middelburg. Zonder veiligheidskleding en beschermend masker maakte hij een schip schoon. De stoffen waaraan hij werd blootgesteld, bleken schadelijk en Michal raakte buiten bewustzijn. Hij werd naar het ziekenhuis in Vlissingen gebracht, afdeling cardiologie.
Via een andere, in Nederland wonende, Pool communiceerde hij met de artsen. Niemand van Groen Flex of het bedrijf waar het ongeluk gebeurd was, kwam hem opzoeken. Na 24 uur werd Michal ontslagen uit het ziekenhuis. Daarna kreeg hij te horen dat er geen werk meer voor hem was, slechts zes dagen van het contract van 78 weken had hij gewerkt! Zijn werkgevers vertelden hem dat het met de ziekenhuisrekening wel goed zou komen, omdat hij verzekerd was. Op 9 januari ging hij terug naar Polen. Daar bleek dat hij niet verzekerd was door het bedrijf. De rekening van 2.316,50 euro voor medische bijstand was naar zijn huisadres gestuurd. Groen Flex had zijn ziektekosten niet betaald tijdens zijn verblijf in Nederland. Michal belde voor opheldering naar het kantoor in Polen. Daarop kreeg hij te horen dat Groen Flex Opole niets te maken had met Eurocontract Zeeland (ook al vertegenwoordigt Groen Flex dat bedrijf in Polen) en dat hij maar een rechtszaak moest aanspannen.
Vanuit Polen is Michal samen met zijn vakbond, de Poolse Bond van Syndicalisten (ZSP) 1, de strijd aangegaan tegen Groen Flex.

Eerste bevindingen

Groen Flex en Eurocontract Zeeland delen een website en kantoor in Goes. Ook de gegevens van de Kamer van Koophandel laten zien dat de bedrijven nauw met elkaar verbonden zijn, zo is Groen Flex enig aandeelhouder van Eurocontract. De afgelopen weken is onder andere op basis van Michals informatie door de ZSP onderzoek gedaan en een internetforum 2 opgezet. Op diverse fora voor en van Poolse arbeiders in Nederland wordt gediscussieerd over Groen Flex. Bovendien zijn in Polen eerdere pogingen onderzocht om Groen Flex aan te pakken. Vanuit Nederland kwam hierbij medewerking van de Vrije Bond. 3 Hier de eerste bevindingen.

1. De relatie tussen Groen Flex en Eurocontract lijkt bewust mistig gehouden te worden. Veel arbeiders hebben daardoor niet in de gaten wie hun werkgever is.
2. Het voorlopige contract dat in Polen wordt getekend, werkt misleidend. Beloftes in Opole aangaande het soort werk, de werkplek, huisvesting, arbeidsuren en lonen worden in Nederland vaak niet ingelost.
   Hoewel voltijd werk wordt beloofd, zijn er vaak dagen zonder werk. De arbeiders worden gehuisvest in bezittingen van Groen Flex, onder andere een voormalig hotel en een omgebouwd kantoorgebouw. Er zijn veel klachten over wekelijkse controles, avondklokken en het doorzoeken van persoonlijke eigendommen in het hotel in Wateringen. Ook komt het voor dat de kosten van de maaltijden automatisch van het loon worden ingehouden, ongeacht of de maaltijden gebruikt zijn.
3. Arbeiders worden zonder informatie naar verschillende werkplekken gestuurd, waardoor simpele gegevens als de naam van de opdrachtgever onbekend blijven.
4. Ook in andere gevallen heeft Groen Flex onnauwkeurig gehandeld in situaties van gezondheidsschadelijk werk bij opdrachtgevers. Het is vaker voorgekomen dat (ex-)werknemers de ziekenhuisrekening thuis gepresenteerd kregen. Er wordt vaak melding van gemaakt dat Groen Flex heeft nagelaten zich ervan te vergewissen of de opdrachtgever afdoende training en veiligheidsmateriaal verschafte.
5. De beëindiging van contracten geschiedt zonder duidelijke opgaaf van reden. Verschillende mensen die contracten hadden getekend voor meerdere maanden werk, werden veel eerder naar huis gestuurd. Er was geen werk meer. Er zijn gevallen bekend van mensen die niet langer dan een week in Nederland verbleven om te werken. Zij kregen hiervoor geen compensatie.
6. Poolse arbeiders blijken zonder contract naar Nederland te zijn, hetgeen in strijd is met de wet.
7. Ook wordt gemeld dat er laat betaald wordt. Vooral de eerste betaling is soms wel twee tot drie maanden te laat.
8. Groen Flex en Eurocontract reageren niet op klachten van arbeiders.
9. De arbeiders hebben slechte juridische mogelijkheden als hen onrecht wordt aangedaan. Ze moeten hun zaak namelijk in Nederland voor het gerecht brengen. Dat weerhoudt hen ervan, eenmaal terug in Polen en de Nederlandse taal niet machtig, dit te proberen.

Eisen

De Poolse Bond van Syndicalisten heeft aan Groen Flex en Eurocontract de eis gesteld dat zij:

1. Michals ziekenhuisrekening betalen en medewerking verlenen bij het verkrijgen van een schadevergoeding door de opdrachtgever,
2. zich ervan verzekeren dat alle arbeiders afdoende veiligheidstraining en veiligheidsmateriaal krijgen van de opdrachtgevers waar ze te werk worden gesteld,
3. toekomstige arbeiders de uiteindelijke contracten in Polen laten tekenen in plaats van in Nederland en onderbrengen bij het Poolse recht,
4. de werkomschrijving duidelijk in het contract vermelden, de dagen compenseren die niet gewerkt kunnen worden, evenals de reiskosten, indien het vermelde werk niet beschikbaar is,
5. contracten niet zonder opgaaf van reden opzeggen; opdrachtgevers die geen werk te bieden hebben, aanklagen voor contractbreuk en de betreffende arbeider compenseren,
6. alle betalingen op tijd verrichten, volgens de wens van de arbeider op een bankrekening of contant; arbeiders niet dwingen een bij een specifieke bank te openen,
7. alle arbeiders informeren over de naam van de opdrachtgever,
8. arbeiders steunen bij de verkrijging van een schadevergoeding door de opdrachtgever in het geval van een arbeidsongeval,
9. arbeiders controleerbaar vanaf de eerste dag verzekeren en een bewijs van betaling verstrekken, indien de verzekeringskosten van het salaris worden afgetrokken,
10. garanderen dat het kantoor in Opole aan potentiële arbeiders correcte informatie over het te verrichten werk, het verblijf enzovoort in Nederland.

Actie

De Poolse Bond van Syndicalisten heeft de afgelopen maand geprobeerd om Groen Flex in Polen voor de rechter te krijgen. Dat kan, maar is juridisch erg ingewikkeld door onduidelijkheden in het arbeidsrecht van de Europese Unie. Tientallen zaken die eerder aanhangig zijn gemaakt, hebben de rechtszaal niet gehaald. Dit verklaart waarom Groen Flex in Polen zo arrogant is om te zeggen dat Michal dan maar een rechtszaak moet beginnen. Maar deze keer is het misschien wel anders dan bij de voorgaande gelegenheden. Ten eerste heeft Groen Flex te maken met de ZSP, een kleine maar zeer vasthoudende vakbond die door haar internationale contacten nu ook ondersteuning ontvangt in Nederland.

Vrijdag 13 maart 2009 heeft dit zich vertaald in acties, zowel in Nederland als Polen. Vanaf zes uur ‘s morgens hebben leden van de Nederlandse Vrije Bond pamfletten uitgedeeld aan de Poolse arbeiders in “Pension De Zak” in Ovezande. Daar verbleef Michal in de periode dat hij in Nederland werkte. Er is uitgebreid gesproken met de arbeiders die, net ontwaakt, zich gereed maakten om naar het werk te gaan of met de bus opgehaald te worden. Hierdoor is meer informatie boven tafel gekomen over de werkwijze van Groen Flex en de precaire situatie van de overwegend Poolse arbeiders.
Kort daarna werd in Opole het Groen Flex kantoor bezet door enkele tientallen leden van ZSP. Voorbijgangers kregen pamfletten uitgedeeld. De aanwezige pers toonde zich zeer geïnteresseerd in deze internationale actie. Welke Poolse familie heeft immers geen verwanten die in het buitenland werken? De bezetters bleven de gehele dag op het kantoor van Flex Groen, legden de manager de eisen voor en dwongen onderhandelingen af. De manager was door de actie overvallen en toonde voluit zijn verbazing voor de lokale televisie. Hij verstrikte zich in verzinsels, terwijl de bezetters zijn leugens konden blootleggen. Onder het oog van de camera beloofde hij tot betaling en compensatie over te gaan.

¹ Een deel van de website van ZSP is in het Engels beschikbaar: zsp.net.pl/english (terug)
² Zie: saksy.zsp.net.pl (terug)
³ Zie: www.buitendeorde.nl/VB/inhoud.php (terug)