Dichters voor de Vrijheid
Ley de Impunidad – Wet op de Straffeloosheid
Na de val van de dictatuur in Uruguay (1973-1985) in maart 1985 begonnen de familieleden van de vermisten en de slachtoffers van de dictatuur aangifte te doen bij justitie van marteling en politieke verdwijningen. De toenmalige Minister van Defensie (tevens commandant van de strijdkrachten tijdens de dictatuur) kondigde af dat geen van “zijn mannen” berecht zou worden. In december 1986 stemde het parlement in met een wet die het berechten van de beulen onmogelijk maakt, de ‘Ley de Impunidad’ (Wet op de Straffeloosheid).
In Uruguay heeft het volk de mogelijkheid om over welk onderwerp dan ook een referendum uit te roepen. Dit is in april 1989 ook gebeurd met betrekking tot de ‘Ley de Impunidad’. Het volk was echter nog steeds bang voor een terugkeer van de militaire dictatuur en stemde in meerderheid voor de wet. De beulen bleven ongestraft.
Nu lijkt het er op, dat de situatie in Uruguay is veranderd. Op dit moment worden er handtekeningen verzameld om een nieuw referendum te organiseren om zo de straffeloosheidwet te kunnen annuleren.
Van alle afschuwelijke dingen die gebeurd zijn, lijken sommigen gebeurtenissen erger dan andere. Dat is bijvoorbeeld het geval met de verdwijning van de achttienjarige Argentijnse María Claudia Irureta Goyena de Gelman. Ze was zwanger en getrouwd met de twintigjarige Marcelo Gelman, zoon van de Argentijnse dichter Juan Gelman. Het paar werd ontvoerd in Argentinië in 1976. Marcelo’s lichaam is teruggevonden met een kogel in zijn nek, in een vat dat in de rivier was gegooid. Van Maria Claudia en haar baby ontbrak sindsdien elk spoor.
De dichter Gelman heeft de zoektocht naar zijn vermiste familieleden, net zoals duizenden andere Latijns-Amerikanen, nooit opgegeven. Na jarenlang onderzoek vond Gelman uiteindelijk in het jaar 2000 zijn kleindochter terug in Montevideo. De Argentijnse strijdkrachten bleken Macarena Gelman Irureta als oorlogsbuit aan de Uruguayaanse beulen te hebben geschonken. Militairen en politieagenten uit Uruguay waren immers betrokken bij de vervolging van Uruguayaanse vakbondsleden en linkse activisten in Argentinië in het kader van het Condor Plan. Macarena werd ‘geadopteerd’ door een Uruguayaanse politieagent, die zelf geen kinderen kon krijgen. Ze heeft dit nooit geweten. Het is bekend dat haar moeder is vermoord. Maar naar het lichaam van María Claudia zoekt Gelman nog steeds…
Om de zoektocht van Juan Gelman en duizenden anderen Uruguayanen naar een goed einde te helpen, willen wij van de AGA ook vanuit Nederland een bijdrage leveren aan de afschaffing van de ‘Ley de Impunidad’ om vervolging van de daders en daarmee hopelijk het terugvinden van de vermiste familieleden mogelijk te maken. Tegelijk met de viering van het zestigjarig bestaan van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens willen wij daarom op 13 december een infoavond organiseren over de ‘Ley de Impunidad’ en de campagne voor het referendum. Op deze avond zullen een aantal dichters uit verschillende landen gedichten voordragen, zowel van de Argentijnse dichter Juan Gelman als van henzelf en in hun eigen taal. Ook zullen we via het internet contact leggen met een aantal mensen uit Uruguay die handtekeningen verzamelen voor het referendum. Vooraf zal er een veganistische driegangenmaaltijd worden verzorgd in de MKZ en na afloop zullen ook nog twee muzikanten uit Uruguay optreden.
De opbrengst van de benefietavond is bestemd voor de herdruk van het boek ‘Acción Directa. Una Historia de la FAU’ van Juan C. Mechoso, over de geschiedenis van de FAU en haar verzet tegen de dictatuur.